Bruno Verlaeckt, voorzitter ABVV ­Antwerpen: “Twee miljoen Belgen zijn net niet arm. Ze werken, maar verdienen zo weinig dat ze de eindjes met moeite aan mekaar kunnen knopen. De middenklasse zinkt weg. Dáár gaat het ons om.”Foto: Kris Van Exel

Vakbondsleiders verdedigen staking: “Mensen zijn banger voor het einde van de maand dan voor terreur”

26/01/2019 om 02:00 door Dirk Hendrikx

Zegt de ene vakbondsman tegen de andere: “Dat was nogal wat hé, in Brussel. Drie keer meer klimaatbetogers dan vorige week. We gaan nog moeten oppassen.” Zegt de andere: “Ja, mijn dochter was er ook bij. Ze is daar echt mee bezig. We moeten thuis letten op ons waterverbruik en zo.” De eerste weer: “Mijn dochter eet al zes jaar geen vlees meer, maar zo ver ga ik niet mee.”

Om maar te zeggen dat het jeugdige geweld voor het klimaat ook op door de wol geverfde agitatoren indruk maakt.

Maar ons gesprek met Bruno Verlaeckt, provinciaal voorzitter ABVV, en Wim Penninckx, provinciaal voorzitter ACV, gaat verder niet over het klimaat. Wel over de lonen die te laag zijn, de staking op 13 februari, werkgevers “zonder empathie”, een “asociale” regering – “ook Kris Peeters (CD&V, red.), absoluut” – en de “bangmakerij” van Theo Francken (N-VA).

Als Michel I één ding heeft bewerkstelligd, dan is het een hernieuwde eensgezindheid onder de vakbonden. De twee zijn het aanhoudend eens. De tegenstand is gewaarschuwd.

Jullie hebben de onderhandelingen met de werkgevers afgebroken. Kon dat echt niet anders?

Wim Penninckx(ACV): Er zijn een paar gesprekken geweest. Onze voorzitter Marc Leemans heeft dan gezegd dat binnen het kader van de werkgevers nooit een akkoord mogelijk zou zijn. Zij vroegen superflexibiliteit, maar ze deden nul komma nul toegevingen over loonsverhoging. Ze wilden niet hoger gaan dan de schamele 0,8% over twee jaar. Op een brutoloon van 3.000 euro is dat 24 euro. Hetzelfde voor hogere minimumlonen of de eindeloopbaanregeling. Ze verschuilen zich achter de wet over de loonnorm, die door deze regering nog verstrengd is. Deze regering heeft niks anders gedaan dan wetten maken op maat van de werkgevers.

Bruno Verlaeckt(ABVV): Je hoopt dan dat ze hun harde standpunten wat afzwakken, iets meer empathie gaan tonen. Dat is altijd zo geweest bij sociale onderhandelingen. Maar die empathie was volledig afwezig. De werkgevers zitten bij deze rechtse regering al vijf jaar in een zetel. De regering doet het vuile werk voor hen. De loonnorm houdt geen rekening met zaken als hogere productiviteit of flexibiliteit. Wist je dat we tien jaar geleden nog loon­stijgingen hadden van bijna 6%?

Werkgevers moeten competitief blijven.

Penninckx: Ja, maar dat moet je eerlijk meten. Ze hebben voor bijna 10 miljard euro lastenverlaging gekregen. Reken je dat mee, dan is een loonsverhoging tot 2,5% mogelijk.

Verlaeckt: Ik ken zelfs werkgevers die de grens van 0,8% ridicuul vinden. Die nu al bekijken hoe ze die kunnen omzeilen. Omdat ze hun personeel tevreden willen houden. De bedrijven hebben ook opnieuw veel winst gemaakt. Dan moet je niet meer afkomen met T-shirts en sportjassen als bonus.

Penninckx: Zelfs Unizo zei een half jaar geleden dat werknemers 100 euro netto meer horen te krijgen. Dat geld moest dan wel van de schatkist komen, van alle belastingbetalers dus. Het mocht de werkgevers niks kosten.

Dus maar weer staken.

Penninckx: Je denkt toch niet dat werkgevers onder de indruk zouden zijn als we alleen maar een persconferentie hielden? Als de drie vakbonden voor alle sectoren oproepen om het werk neer te leggen, dan raakt ze dat financieel. Ze komen zelf elke keer af met hoeveel miljoenen of miljarden een staking ze weer gekost heeft.

Verlaeckt: Als ze bij Van Hool een dag geen bussen kunnen maken, dan voelen ze dat. Dat is een dag geen productie, geen inkomsten. We gebruiken het niet graag als middel, maar staken heeft ­effect.

Penninckx: Je moet het wel uitleggen, een draagvlak zoeken.

Voor het eerst sinds 2014 voeren de drie vakbonden nog eens samen actie. Vanwaar die vaak gespreide slagorde? Zijn de ABVV’ers te zeer heethoofden, de ACV’ers allemaal watjes?

Verlaeckt: Wij zijn heethoofden.

Penninckx: We hebben ook wel veel samen gedaan ho or.

Verlaeckt: Maar de inschat­tingen liggen bij ons soms anders.

Penninckx: Ik ben blij dat we zo’n divers landschap hebben, dat er keuzemogelijkheid is, maar onze standpunten lopen voor 90% gelijk. Alleen de strategie verschilt soms.

Verlaeckt: Er wordt bij ons wel eens gezegd: “Den ACV doet weer niet mee.” Dat komt vooral door momenten lang geleden, in de tijd van Jef Houthuys, toen het ACV ons in de steek liet. Dat leeft nog wel wat. Maar ik zie ook dat het ACV in de non-profit elke keer de trekker is van het verzet. De witte woede is uitgevonden door hen. Wij staan traditioneel sterker in de industriële bastions.

Penninckx: Maar we staan daar ook bijna gelijk in de sociale verkiezingen.

Verlaeckt: Ja, dat is wat gelijkgetrokken. Bij ons wegen de Franstalige leden ook meer.

Penninckx: Wij staan ook wel sterk in Wallonië. De sociale realiteit is daar harder. Ze kijken veel naar de Franse media. De gele hesjes léven daar veel meer.

Verlaeckt: Het democratische deficit is er groter. Deze regering heeft maar één Franstalige partij, de MR, die maar een kwart van de Franstalige stemmen vertegenwoordigt. Er is bijna geen politieke vertaling van wat de werknemers willen.

Bruno Verlaeckt, u bent vorig jaar voor de correctionele rechtbank schuldig bevonden aan kwaadwillige belemmering van het verkeer, weliswaar zonder straf.

Verlaeckt: Ja, daar ben ik van geschrokken. Ik was optimistisch na de pleidooien van mijn advocaten. De aantijgingen van de openbaar aanklager waren zeer zwak. We hadden op een nationale actiedag de toegangswegen naar de haven afgesloten, zoals altijd. Het is de eerste keer dat een vakbondsleider voor zoiets wordt veroordeeld.

Penninckx: Voor een aangekondigde syndicale actie.

Verlaeckt: Als vijftien gele hesjes in Brussel invalswegen bezetten, piept niemand. Als wij voorzichtig, zonder risico op ongevallen, de wegen naar de haven bezetten, staan er tot de tanden gewapende robocops klaar om ons van de straat te spuiten. Maar ja, Bart De Wever (N-VA, red.) had beloofd aan de patroons, zijn achterban, dat hij de haven zou vrij houden.

Je sprak van een politiek vonnis.

Verlaeckt: Ik denk dat er druk was vanuit de politiek naar het parket toe. Maar ik kan dat niet bewijzen. Normaal is er een gedoogbeleid op zo’n actiedag. Dat er maatschappelijke druk was, is wel duidelijk. Er waren positieve reacties van N-VA en Open Vld. Kort voordien was de wet veranderd om ook bij sociale protesten te kunnen ingrijpen, zoals bij van die uit de hand lopende trouwpartijen.

Penninckx: De politiek moet zich afvragen wat voor sociale actie ze dan willen. Wij kennen een sterke traditie, maar ik stel vast dat politieke partijen het moeilijk hebben met ons. Hebben ze dan liever het alternatief? De gele hesjes, ongecontroleerd en ongestructureerd? Wij hebben onze eigen ordediensten, wij maken afspraken met de politie. We voeren niet zomaar actie. We maken elke dag akkoorden. In 95% van de gevallen komen wij tot akkoorden in de bedrijven. Bij de gele hesjes zijn vrachtwagens in brand gestoken. Als wij naast de stoep lopen, is het al mis.

Jullie zijn ook boos omdat de regeling voor oudere werknemers toch nog verstrengd is.

Verlaeckt: De regering was gevallen, maar ze hebben toch nog de verhoging van de leeftijd voor landingsbanen (vier vijfde, red.) verhoogd van 55 naar 60. De werkgevers stellen zich puur ­ideologisch op. Ze onderhandelen niet meer. De bevolking wordt afgeleid met angst voor vluchtelingen en terrorisme. Maar de meeste Belgen zijn nu banger van het eind van de maand.

Jullie leden denken links over arbeidsvoorwaarden, maar rechts over migratie en veiligheid. En stemmen dan voor N-VA, grote tegenstander van de vakbonden.

Verlaeckt: Dat is wat het is. Duidelijk is dat de aandacht is afgeleid van de sociale thema’s. Dat het voor ons heel moeilijk is om die te laten doordringen. Zeker na de aanslagen in Brussel. We hebben kort daarna nog een betoging van het vakbondsfront afgelast. Ik citeer hier graag de cabaretier ­Michael Van Peel over: de bankencrisis van 2008 heeft ons allemaal miljarden gekost. Daar moet je pas schrik voor hebben. Maar goed, er is veel paniek gezaaid en geoogst. Maar ik denk dat koopkracht en het klimaat nu ook weer zwaarder beginnen wegen.

ACV-leden stemmen allang niet zomaar meer voor CD&V.

Penninckx: Die tijd is voorbij. Dat hoop ik toch. Als de stemmen dan maar niet naar N-VA gaan. Ik was na de lokale verkiezingen niet blij met de geelzwarte vlek in onze provincie. Ik huiver ervan, hoe ze mensen tegen mekaar opzetten, op een manier die voor mij heel onrechtvaardig overkomt. Ze hebben constant de boodschap dat als je iets tegenkomt in je leven, dat het je eigen fout is. Maar iedereen kent mensen die dingen meemaken, die pech hebben. De kinderarmoede en het aantal leefloners nemen toe, maar al die jaren is er ingepompt dat we het als individu maar moeten halen. Als vakbonden zijn wij tegen het profitariaat, absoluut, maar dan tegen alle vormen, ook het financiële profitariaat. Nu wordt alleen voor de onderkant van de samenleving de lat hoger gelegd.

Maar je benadeelt de onderkant als je hogere lonen eist. Dat maakt het op de arbeidsmarkt voor jonge allochtonen bijvoorbeeld alleen maar moeilijker.

Penninckx: Denk je dat een beetje meer loon echt een factor is waardoor werkgevers kansen geven of niet? Het is zeker niet het enige dat meespeelt. Het is ongelooflijk belangrijk dat je jongeren aan het werkt krijgt, maar moet dat dan tegen 9 euro per uur?

Kijk eens naar Nederland, met zijn flexibanen, of Duitsland, met zijn lage lonen. Economisch gaat het daar goed.

Verlaeckt: Goed voor de aandeelhouders, ja. Maar ook voor diegenen in Duitsland die twee jobs nodig hebben om fatsoenlijk rond te komen? De denktank ­Minerva heeft berekend dat twee miljoen Belgen net niet arm zijn. Ze werken, maar verdienen zo weinig dat ze de eindjes met moeite aan mekaar kunnen knopen. Meer dan 27% van de arbeiders heeft 0 euro spaargeld. De middenklasse zinkt weg. Dáár gaat het ons om. Wij kijken naar de strijd die in Amerika gewonnen is bij McDonald’s: het minimumloon is er opgetrokken tot 15 dollar. Een kelner bij ons zal nooit aan 14 euro per uur geraken.

Penninckx: En als die mensen meer verdienen, geven ze direct ook iets meer uit en krijg je meer input in de economie. Geef meer geld aan een minister en het verdwijnt naar een bankrekening.

Zei je nu echt dat leden beter niet voor CD&V stemmen?

Penninckx: Wij zijn niet gebonden aan een partij. We zijn kritisch voor iedereen. En CD&V is nu eenmaal mee verantwoordelijk voor de afbraak in de sociale uitkeringen, de strenge loonwet en de toenemende armoede.

Kris Peeters heeft toch juist geprobeerd om de regering op een socialere koers te houden?

Penninckx: Als je eerst mee de hardere route van het schip hebt bepaald? Dan is dat onvoldoende. Er zijn zeker sterke politici die sociaal met ons meedenken, ook bij CD&V. Maar de partij is mee verantwoordelijk voor dit beleid. En Kris Peeters is ex-baas van werkgeversorganisatie Unizo. Als we die al als medestander moeten zien, of als linkervleugel van de CD&V …

De ABVV-leden stemmen ook niet meer voor sp.a.

Verlaeckt: Er is een historische band, we organiseren nog samen een optocht op 1 mei, maar tussen ons en de partij is gaandeweg afstand gegroeid. De protesten onder premier Di Rupo waren ook niet min. Er was toen de Europese agenda, die weinig sociaal was.

Niet voor sp.a of CD&V, niet voor N-VA of Open Vld, voor wie moeten jullie leden stemmen?

Penninckx: Wij geven geen stemadvies. Wij hebben zesduizend militanten in de provincie om campagne mee te voeren en we zeggen aan onze leden vooral dat ze goed moeten nadenken voor ze stemmen. Wat is echt belangrijk: een rechtvaardige verdeling van lasten en lusten? De eindeloopbaan? Een eerlijk deel van de winst? Aan de toog zal het eerste thema misschien migratie zijn, maar daarna zal het over het loon of het pensioen gaan.

Maar wie krijgt de meeste steun, Theo Francken over vluchtelingen, of jullie over sociale thema’s?

Verlaeckt: Francken. Dat is een retorische vraag. Het is heel moeilijk om sociale thema’s op de agenda te krijgen. Mensen voelen zich bedreigd. Ze worden ook heel populistisch aangesproken op hun onrust. Het is de verantwoordelijkheid van politici om mensen niet alleen angst aan te jagen, maar die ook weg te nemen. Theo Francken moet toch ook weten dat we in een gemondialiseerde samenleving leven. Maar ja, vluchtelingen vormen een geweldig thema, waarmee je verkiezing na verkiezing wint.

Penninckx: De Hongaarse premier Orban dacht ook dat hij met zijn verzet tegen migratie safe zat, maar de Hongaren voelen zich nu economisch en sociaal zodanig genaaid dat ze massaal op straat komen.De Schild en Vrienden van deze wereld gaan we als vakbond niet overtuigen, maar ik voel een kentering. De vaudeville rond Marrakesh, dat was zo duidelijk opgezet spel. En over ­Francken: als er honderd asielzoekers aan de deur staan en je laat er maar dertig binnen, gewoon om een aanvraag te doen, en de rest stuur je in de vrieskou terug naar het park, waar je dan klaagt over de overlast, dan overschrijd je een grens van menselijkheid.

Als je er vandaag honderd binnenlaat, zijn het er morgen misschien tweehonderd.

Penninckx: Maar wij zijn niet voor open grenzen en je moet streng zijn. Maar het deel dat wij opvangen is minuscuul op wereldvlak, de grootste migratiestromen vind je tussen de arme landen.

Verlaeckt: Als je pleit voor een streng maar rechtvaardig asielbeleid, ben je zogezegd voor open grenzen. Dat klopt gewoon niet. Mensen in nood moet je behoorlijk behandelen. Niet met een inkomen, nee. Bed-bad-brood is genoeg, maar dat moet je wel geven. Het is een fabeltje dat het ons zo veel kost. De bankencrisis heeft ons zo veel meer gekost. Terwijl de bankiers van Fortis niet verder vervolgd worden, ah nee. Maar het bekt veel beter dat die Afghanen en Syriërs ons handenvol geld kosten.